Pręt miedziany – zadanie na pozór z elektrochemii Wtorek, Lu 19 2013

Nauczyciel włożył pręcik z metalicznej miedzi do zlewki z roztworem azotanu(V) srebra. Po pewnym czasie na zanurzonej części pręta pojawiły się szare kryształki, natomiast sam roztwór zabarwił się na niebiesko. Temperatura zlewki i wskazanie wagi nie uległy zmianie.

Które z poniższych stwierdzeń wynikają z tego doświadczenia?

Lp.	Stwierdzenie	Czy można to wywnioskować na podstawie opisanego doświadczenia?
1.	Wszystkie związki zawierające jony miedzi posiadają barwę niebieską.	Tak /  Nie
2.	W tej reakcji nie powstają produkty gazowe.	Tak /  Nie
3.	Reakcja pręta miedzianego z roztworem azotanu(V) srebra jest reakcją egzotermiczną.	Tak /  Nie

 

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania znajdują się na stronie Bazy Narzędzi Dydaktycznych Instytutu Badań Edukacyjnych, skąd zaczerpnąłem to zadanie.

Leave a Response »

 

Gotowanie w papierowym kubku – Narzędzie z Bazy Narzędzi Dydaktycznych Czwartek, Sty 10 2013

Na lekcji fizyki nauczyciel ogrzewał nad płomieniem palnika papierowy kubek z wodą. Woda zaczęła wrzeć, ale papier się nie zapalił. Nauczyciel wyjaśnił, że papier ulega zapłonowi, gdy nagrzeje się do temperatury ok. 230°C. Ponieważ woda w kubku ma zawsze nie więcej niż 100°C, cały czas chłodzi papier i nie pozwala mu się zapalić. Dodał też, że papier rozgrzany do temperatury powyżej 230°C ulegnie zapłonowi nawet bez kontaktu ze źródłem ognia.

Dwoje uczniów ma wątpliwości.

1. Marek podejrzewa, że nauczyciel użył specjalnego, niepalnego rodzaju papieru.
2. Kasia uważa, że płomień jest niezbędny, aby papier się zapalił.

Nauczyciel poprosił klasę o zaplanowanie doświadczeń, których wyniki przekonają Kasię i Marka. Na następnej lekcji przeprowadzono zaproponowane przez uczniów eksperymenty. Oto ich wyniki:

1. Pusty, identyczny jak poprzednio kubek umieszczono nad płomieniem. Zapalił się.
2. Kartkę papieru przedarto na pół. Jedną część spalono nad płomieniem, a z drugiej wykonano naczynie, napełniono je wodą i umieszczono nad płomieniem − naczynie nie zapaliło się.
3. Kartkę z zeszytu umieszczono na płycie kuchenki elektrycznej nagrzanej do temperatury ok. 500°C. Papier zapalił się.
4. Papierowy kubek z wodą wstawiono do kuchenki mikrofalowej i podgrzewano, aż woda zaczęła wrzeć. Kubek nie zapalił się.

Które eksperymenty obalają hipotezę Marka, a które Kasi?

Eksperyment	Czy jego wynik obala hipotezę
	Marka (I)	Kasi (II)
A.	Tak  /   Nie	Tak  /   Nie
B.	Tak  /   Nie	Tak  /   Nie
C.	Tak  /   Nie	Tak  /   Nie
D.	Tak  /   Nie	Tak  /   Nie

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania można znaleźć w linku.

Zamieszczone powyżej zadanie pochodzi z Bazy Narzędzi Dydaktycznych Instytutu Badań Edukacyjnych.

Leave a Response »

 

Chemiczne fontanny – katalog filmowy eksperymentów raczej spoza podstawy programowej Piątek, List 9 2012

Umieszczam link do tej strony z pełna świadomością tego, że wiem, że wielu nauczycieli poszukuje również eksperymentów spoza nowej podstawy programowej. Takich, które zachęciłyby uczniów do zajmowania się naukami przyrodniczymi.

Zawsze jednak trzeba pamiętać co stoi ponad tym wszystkim – eksperymenty nie mają być tylko ciekawym dodatkiem do lekcji. Powinny służyć refleksji, lub być podstawą do dociekania naukowego.

Na ich podstawie uczniowie powinni ćwiczyć metodologię przeprowadzania eksperymentu, a więc: uczyć się stawiać pytania badawcze, weryfikować hipotezę, formułować wnioski i odróżniać wnioski od obserwacji…

Więcej o metodologii eksperymentu i o metodzie badawczej pisałem tutaj.

Strona główna — Weird Science.

Leave a Response »

 

Testowanie hipotez, metoda naukowa – piosenka Poniedziałek, List 5 2012

Piosenka dotycząca metody naukowej:-)

Poniżej tekst, a po nim link do Yuotube.com. Zachęcam:-]

If there’s a question bothering your brain

That you think you know how to explain

You need a testYeah, think up a test
If it’s possible to prove it wrong

You’re going to want to know before too long

You’ll need a test
If somebody says they figured it out

And they’re leaving any room for doubt

Come up with a testYeah, you need a test
Are you sure that that thing is true?

Or did someone just tell it to you?

Come up with a test
Test it out

Find a way to show what would happen

If you were incorrect (Test it out) A fact is just a fantasy

Unless it can be checked

Make a testTest it out

If you want to know if it’s the truth

Then, my friend, you are going to need proof

Come up with a test

Yeah, you need a test
Don’t believe it ’cause they say it’s soIf it’s not true, you have a right to know

Put it to the test (put it to the test)

Yeah, test it out (put it to the test)

Yeah, put it to the test (put it to the test)

Put it to the test (put it to the test)

put it to the test they might be giants

via Put it to the Test – They Might Be Giants – YouTube.

Leave a Response »

 

Litowce woda i eksplozja gotowa. Filmy Czwartek, Paźdź 25 2012

Litowce reagują z wodą wypierając z niej wodór. Reakcja przebiega tym bardziej żywiołowo im:

• wyższa jest temperatura wody biorącej udział w reakcji
• większy promień atomowy posiada atom litowca, który reaguje.

Tak więc lit reaguje z wodą powoli unosząc się na powierzchni wody, przy czym pojawiają się pojedyncze bąble wodoru, sód reaguje żywiołowo, a wydzielające się ciepło powoduje stopienie grudki metalu tak, że zmienia się w kulkę i porusza po powierzchni wody i często zapala. Reakcja potasu z wodą jest reakcją wybuchową, zaś nawet niewielkie ilości wilgoci mogą spowodować eksplozję rubidu i cezu.

Oczywiście wszystko, co tutaj wypisuję nie jest wiedzą tajemną dla przeciętnego chemika, niemniej jednak nie wszyscy mieli okazję obserwować reakcje o których piszę.

Filmy, do których linki podaję znajdują się na estońskiej stronie Chemicum, pełnej fantastycznych filmów przedstawiających eksperymenty:

• reakcję litu z wodą można znaleźć tutaj,
• reakcję sodu z wodą można znaleźć tutaj,
• reakcję potasu z wodą można znaleźć tu,
• reakcję rubidu z wodą tutaj,
• a cezu z wodą tu.

O samej stronie Chemicum pisałem wcześniej w tutaj.

Leave a Response »

 

Zasady pracy laboratoryjnej na wesoło Piątek, Paźdź 19 2012

Znalazłem gdzieś w Internecie:-}

Wspaniałe i do góry nogami.

Leave a Response »

 

Wskaźniki trochę inaczej, czyli chemia czerwonej kapusty – film i zadanie Wtorek, Paźdź 16 2012

Zalecane warunki i sposób realizacji podstawy programowej przedmiotu chemia podają, że na III etapie edukacyjnym

• nauczyciele powinni wygospodarować czas na eksperymentowanie (…)
• na zajęciach uczeń powinien mieć szanse obserwowania, badania, dociekania (…)
• (…)
• nauczyciele powinni w doświadczeniach wykorzystywać substancje z życia codziennego (np. esencję herbacianą, sok z czerwonej kapusty, ocet, mąkę, cukier).

Aby temu zaleceniu poczynić zadość przedstawiam dziś zadanie zatytytułowane zielona jajecznica, pochodzące ze stale rozrastającej się Bazy Narzędzi Dydaktycznych IBE.

Czego dotyczy zadanie?

Informacja ze strony BND:

Zadanie pokazuje problem wykorzystania jako odczynnika chemicznego soku z czerwonej kapusty, a więc substancji z codziennego życia ucznia. Pomimo, że w wymaganiach szczegółowych podstawy programowej przedmiotu chemia dla III etapu edukacyjnego sok ten nigdzie nie jest wymieniony wprost, to jednak punkt 6.6 podaje, że uczeń wskazuje na zastosowania wskaźników (…), oraz rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników. Można ponadto założyć, że sok taki jest substancją z życia codziennego, a takie wymienione są w punkcie 1.1 treści nauczania: uczeń opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów (…) i wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji. Sok z czerwonej kapusty pojawia się za to w Zalecanych Warunkach i Sposobie Realizacji podstawy programowej przedmiotu chemia, gdzie można znaleźć zapis, że nauczyciele powinni w doświadczeniach wykorzystywać substancje z życia codziennego (np. esencję herbacianą, sok z czerwonej kapusty, ocet, mąkę, cukier).

Zadanie jest złożone i wymaga od ucznia:

• wiadomości o właściwościach soku z czerwonej kapusty, a w szczególności o tym, że zmienia barwę z czerwonej na zieloną pod wpływem zasad (6.6, 6.8),
• wiadomości na temat tego, że roztwór soli kuchennej ma odczyn obojętny, więc nie wpłynie w żaden sposób na zabarwienie soku z czerwonej kapusty (1.1, 6.8).

Przykładowy film pokazujący zieloną jajecznicę można znaleźć tutaj, chociaż osobiście radziłbym każdemu samemu zrobić taką jajecznicę:-)

Poniżej bardzo ładny, krótki filmik o wywarze z czerwonej kapusty jako o wskaźniku kwasowo-zasadowym.

Red Cabbage Chemistry at Steve Spangler Science.

Leave a Response »

 

Poradnik dla nauczyciela z zakresu BHP w pracowni chemicznej, piktogramy, uproszczone karty charakterystyk, prezentacje multimedialne, plakaty – „Chemical Laboratory Safety Training System” Niedziela, Wrz 23 2012

Przedstawiam kolejne, niezwykle cenne moim zdaniem, i dostępne bezpłatnie i po polsku wydawnictwo stworzone w ramach projektu Leonardo Da Vinci przez Zakład Dydaktyki Chemii Uniwersytetu Jgiellońskiego.

Co można znaleźć na stronie?

Bezpieczeństwo w laboratorium chemicznym – Praktyczny poradnik dla nauczyciela

Załączniki do poradnika:

Regulamin pracowni chemicznej.
Zasady dobrej praktyki laboratoryjnej podczas wykonywania podstawowych czynności w laboratorium chemicznym.
Wskazówki dla nauczycieli przygotowujących doświadczenia chemiczne.
Wykaz niekompatybilnych substancji chemicznych.
Zwroty zagrożenia „R” i zwroty bezpieczeństwa „S”. Symbole zagrożenia.
Załącznik 6. Wykaz odczynników używanych w szkołach wraz z symbolami zagrożenia i zwrotami R i S.
Protokół kontroli warunków bezpieczeństwa w laboratorium.
Magiczne doświadczenia.
Spis aktów prawnych mających zastosowanie przy prowadzeniu zajęć laboratoryjnych.
Wstęp do uproszczonych kart charakterystyki przeznaczonych do użytku szkolnego.
Zbiór uproszczonych kart charakterystyki.

Przydatne prezentacje PowerPoint:

Symbole stosowane do oznaczenia niebezpieczeństwa związanego z użyciem związków chemicznych w krajach Unii Europejskiej
Odpady niebezpieczne normy prawne Unii Europejskiej
Wykonywanie doświadczeń
Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia w pracy
Identyfikacja potencjalnych zagrożeń chemicznych dla zdrowia
Środki chemiczne w użytkowaniu zawodowym
Unikanie wypadków w pracowni chemicznej
Zasady postępowania w przypadku zagrożenia

Przedstawiona lista na pewno przyda się każdemu nauczycielowi wykonującemu doświadczenia i pokazy na prowadzonych przez siebie zajęciach.

Leave a Response »

 

Eksperymenty chemiczne – świetnie opracowana strona z filmami Niedziela, Wrz 16 2012

Nowa podstawa programowa (NPP), zarówno dla III, jak i dla IV etapu kształcenia chemii w celach kształcenia bardzo silnie podkreśla rolę przeprowadzania eksperymentów w trakcie procesu edukacyjnego.
W zaleceniach do realizacji podstawy programowej zarówno dla poziomu gimnazjum, jak i dla poziomu ponadgimnazjalnego (podstawowego i rozszerzonego) – wymieniono w sumie kilkadziesiąt doświadczeń, ktore powinny byc zrealizowane w trakcie tych sześciu lat edukacji.

Z różnych względów nauczyciele mogą mieć problemy z realizacją wymagań eksperymentalnych NPP na lekcjach chemii.

Z badań, o ktorych postaram się napisać wkrótce wynika, że około 40% nauczycieli chemii nie przeprowadza zajęć w pracowni chemicznej, a aż 20% z nich w pracowni nie posiada (z rożnych względów) odczynników chemicznych.

W takim momencie w sukurs przychodzą polskim nauczycielom świetnie przygotowane strony internetowe z filmami przedstawiającymi przebieg doświadczeń chemicznych. Należy od razu w tym miejscu zauważyć, ze filmy nie zastąpią eksperymentów przeprowadzonych w rzeczywistości, ale są lepsze od suchego tylko opisu podanego uczniom przez nauczyciela.

Jedną z takich stron jest strona CHEMICUM stworzona przez pracowników uniwersytetu w Tartu z Estonii, do której link znajduje się poniżej:

tu znajdziesz ponad 100 filmów z eksperymentami

Strona opisana jest w językach: angielskim, rosyjskim oraz estońskim.

Estonia przeszła niedawno znaczne reformy edukacyjne – ma aspiracje i potencjał stania się drugą Finlandią, która od lat wiedzie prym w Programie Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (Programme for International Student Assessment). Jednym z efektów tej reformy były przykładowo wyjątkowo wysokie wyniki estońskich uczniów w międzynarodowej olimpiadzie biologicznej w Singapurze tym roku.

Naprawdę zachęcam do zamrozenia na tę stronę.

One Response »

 

Eksperyment w polskiej szkole Sobota, Wrz 15 2012

Już w 1891 roku H.E Armstrong pisał: Małe dziecko uczy się przez eksperymentowanie – większość dzieci z natury lubi to; nasz system nauczania jest głównie odpowiedzialny za to, że to zamiłowanie zanika z wiekiem.

Leave a Response »